Kırmızı etiketli ürünler ve çocuklara yönelik reklamlar

“Genel beslenme diyetlerinde aşırı tüketimi tavsiye edilmeyen gıda ve maddeler içeren yiyecek ve içeceklerin ticari iletişimine, çocuk programlarıyla birlikte veya bu programların içinde yer verilemez”

Bu cümle RTÜK’ün internet sitesinde yer alıyor. Sağlık Bakanlığı konuya ait bir liste hazırladı ve Radyo Televizyon Üst Kurulu da listeyi 3 başlığa ayırdı. Buna göre kırmızı etiketli ürünler reklamına çocuk programlarında izin verilmeyecek ürünler, turuncu etiketliler gerekli kriterler sağlandığı taktirde reklamı yapılabilecek olanlar. Yeşil kategoriye giren ürünler ise reklamı serbest olanlar olarak belirlendi.

“Kırmızı etiketli ürünler” hangileri?

Çikolata ve şeker, gofret, enerji barları, tatlı soslar ve tatlılar, kekler, tatlı bisküviler, meyveli paylar, çikolata kaplı bisküviler, kek karışımları, cipsler, gevrek çerezler, meyve suları, enerji içecekleri, alkolsüz şekerli ya da tatlandırıcılı tüm içecekler ve yenilebilir buzlar’ olarak tanımlandı kırmzı etiketli ürünler listesi.

Bu kategorideki gıda ürünlerinin reklamları, çocuk programlarının başında, arasında ve sonunda yapılamayacak; aksine şahit olduğunuz takdirde RTÜK’e şikayette bulunabileceksiniz.

Kural sadece ve sadece çocuklara yönelik yayın yapan kanallar için geçerli değil! Diğer kanallar da çocuklara yönelik bir program yayınladıklarında veya kanalın çocuk kuşağı saatlerinde, bu yayın kuralına uymak zorunda.

Buraya kadar güzel. Ancak aklımıza hemen şu geliyor; Turuncu kategori nedir ve hangi kriterleri sağladığında yeşil ışık alabiliyor?

Turuncu kategori ürünler hangileri?

Kraker gibi tuzlu, baharatlı atıştırmalıklar, sütlü içecekler, kahvaltılık gevrekler, yoğurt, ekşi süt, kefir ve krema gibi besinler, peynir, pizza gibi tüketime hazır ve kolay hazırlanan gıdalar ve kompozit yemekler, tereyağ, diğer katı ve sıvı yağlar, ekmek ve ekmek ürünleri, taze ya da kurutulmuş makarna, pirinç ve tahıllar, işlem görmüş et, tavuk ve balık gibi ürünler ile işlem görmüş meyve ve sebzeler, soslar, dip soslar ve salata sosları’ turuncu etiketli ürünler. Ancak içerdikleri tuz ve şeker oranı belirlenen sınırların altına indiğinde, ürün bazlı reklamlarına izin verilecek.

Yeşil etiketli gıdalar hangileri?

Yeşil etiketli gıdalar tahmin edileceği üzere; yumurtalar, meyve ve sebzeler, kurubaklagiller, nişastalı sebzeler, kökler ve yumrular, şeker, tatlandırıcı ve aroma içermeyen sade sütler ve yoğurtlar’.

Çocuk programı değilse, kırmızı etiketli ürünlerin reklamı serbest mi olacak?

Çocuk programları dışında kalan program türlerinin yayını esnasında, uygunsuzluğu tespit edilen gıda ürünlerinin reklamı belli uyarıların konulması şartıyla yapılacak. Bu uyarılar reklam yayını esnasında ‘okunur’ olmak kaydıyla alt banttan geçecek ve “düzenli ve dengeli beslenmeyi teşvik eden ifadelere yer veren yazılı uyarılar” yer alacak.

Televizyon reklamları ile iş bitiyor mu?

Gelelim kafamızı kurcalayan soruya. Televizyon reklamlarına -henüz pratikte uygulanabilirliğini görmemize rağmen- bu tarz sınırlamalar getirilmesi; şekerli, boyalı, koruyucu bir takım maddeler içeren gıdaların çocuklara özendirici bir şekilde pazarlanmasına DUR denmesi, güzel. Ancak çocuklarımız bu istismara gün içinde sadece ekranlarda değil, hemen her yerde denk gelmiyor mu?

Marketlerde alakalı alakasız reyonlarda çocukların el hizalarına yerleştirilmiş paketli şekerler; çocuk dergilerinde sayfa sayfa özendirici görselli reklamlar; hatta ve hatta gıda ürünü satmasını beklemeyeceğiniz, çocuğunuza kıyafet almak üzere girdiğiniz mağazada aralara serpiştirilmiş “tuzak” gıdalar. Bunlara denetim ne zaman gelecek, sınır nasıl koyulacak ve kurallar nasıl denetlenecek?

Gıda Dedektifi hesabı paylaşımı

#adenough kampanyası

Jamie Oliver ismini mutlaka duymuşsunuzdur. İngiliz program yapımcısı ve medyatik ahçı, uzun süredir yaşadığı ülke olan İngiltere’de çocukların sağlıklı beslenmesi konusuna kafayı takmış durumda. Obeziteye karşı çok çalışmaları oldu, okullarda çıkan yemeklerin sağlıklı alternatifleri için çok çaba gösterdi ve göstermeye devam ediyor.

Kendisi sosyal medyada #adenough etiketi ile takip edebileceğiniz bir kampanya başlattı. ‘Yeterince aldık!’ diyor Jamie, ‘Abur cubur pazarlamasının bir kısıtlaması olmalı!’ ve ekliyor;

“Bu reklamlar o kadar çok ki! Otobüs durakları, panolar, dergiler, gıda reyonu dışındaki raflar… Çocukları hedef alan reklamlara denk gelmemek için adeta gözlerini kapatmaktan başka seçeneğimiz kalmadı”. Adenough adını verdiği kampanyaya destek vermek isteyenler, gözlerini kapattıkları fotoğraflarını etiket ve mesajları ile birlikte paylaşıyor. Kampanyanın etkileri şimdiden İngiltere hükümetine ulaşmış durumda.

#reklamadoyduk

Neden olmasın dedik ve kırmızı etiketli ürünler ve benzer sorunlardan çokça müzdarip olduğumuzdan yola çıkarak, #reklamadoyduk etiketi ile farkındalığı arttırmak ve tepkimizi göstermek adına paylaşımımızı yaptık. Sizler de #adenough ve Türkçeleştirdiğimiz #reklamadoyduk etiketi ile paylaşımlarınızı sosyal medyada yapabilirsiniz!