Kadına Yönelik Ekonomik Şiddet (*)
(*) Bu makale İngiltere merkezli Surviving Economic Abuse tarafından yayınlanan “Economic Abuse: A Global Perspective” (2022) raporundan ilgili bölümün özet çevirisinden oluşmaktadır.
‘Bir bireye ekonomik zarar veren herhangi bir eylem veya davranış’ olarak tanımlanan ekonomik şiddet, kadına yönelik şiddetin yaygın bir şeklidir. Ekonomik şiddetin temelinde toplumsal cinsiyet eşitsizliği yatmakta ve geleneksel toplumsal cinsiyet normları bu tür şiddeti pekiştirmektedir.
Ekonomik şiddet failleri, mağdurun ‘ekonomik kaynakları elde etme, kullanma ve sürdürme becerisini kontrol ederek, ekonomik güvenliğini ve özyeterlilik potansiyelini tehdit eder’.
Ekonomik şiddet genellikle yakın ilişkiler bağlamında ortaya çıkmaktadır. Özellikle, ekonomik kaynaklar üzerindeki kontrol, kadınların istismarcı ilişkilerden ayrılma olasılıklarını kısıtlayan ana nedenlerden biridir. Ekonomik şiddetin fiziksel olması gerekmez. Bununla birlikte, genellikle diğer yakın partner şiddeti biçimleriyle (fiziksel, psikolojik ve cinsel), zorlayıcı ve kontrol edici davranışlarla birlikte ortaya çıkmaktadır.
Ekonomik şiddet yakın ilişkinin sona ermesi sonrasında da devam edebilir. Faillerin nafaka ödemeyi reddetmesi ya da mağdurları adil olmayan mali anlaşmaları kabul etmeye zorlaması, ayrılık sonrasındaki ekonomik şiddet yöntemlerine örnektir.
Farklı ekonomik şiddet yöntemleri ve bu yöntemlerle ilişkilenen davranışlar şu şekilde kategorize edilebilir:
- Ekonomik kontrol: Mağdurun mali durumunu ve finansal kararlarını önlemek, sınırlamak, kontrol etmek: Örneğin:
- Paranın nasıl harcandığını bilmeyi talep etmek.
- Mağdurun harcayacak parası olmasını ya da temel ihtiyaçlarını karşılayacak kadar parası olmasını engellemek.
- Mağdurun dahli etmeden önemli mali kararlar almak.
- Para saklamak.
- Mali bilgileri saklamak.
- Mağduru para istemek veya para için yalvarmak zorunda bırakmak.
- Mağdura harçlık vermek.
- Fiş veya para üstü istemek.
- Paranın nasıl harcanacağına kısıtlamalar getirmek veya nasıl harcanacağına karar vermek.
- Mağdurun kendine ait (araba, cep telefonu gibi) ekonomik kaynakları kullanmasını engellemek.
- Mağduru parasız bırakmak.
- Banka hesaplarının sadece fail adına açılmasını talep etmek.
- Para vermeden veya ekonomik kaynakların kullanımına izin vermeden önce (cinsel ilişki gibi) belirli eylemlerin gerçekleştirilmesini talep etmek.
- Çocuklara yapılan harcamalar için gereken parayı vermeyi reddetmek.
- Mağduru işini veya eğitimini bırakmaya zorlamak.
- Ekonomik Sömürü: Failin mağdura ait maddi kaynakları kendine avantaj sağlamak için kullanması. Örneğin:
- Mağdurdan borç alıp ödememek.
- Mağdurun bilgisi ve rızası olmadan parasını almak.
- Mağdura ait faturaları geç ödemek ya da hiç ödememek.
- Temel ihtiyaçlar için ayrılmış parayı harcamak.
- Kendi parasını istediği gibi harcarken, ortak harcamların ve temel ihtiyaçların mali yükünü mağdura yüklemek.
- Mağduru parasını, banka veya kredi kartını vermeye zorlamak.
- Mağduru evde veya işte zorla çalıştırmak.
- Mağdurun mülklerini veya eşyalarını çalmak.
- Ortak harcamalara katkı yapmayı reddetmek.
- Kumar, alkol veya benzer alışkanlıklar için para almak, borç yapmak.
- Kadının çeyizine el koymak.
- Mağdurun bilgisi veya rızası olmadan onun adına kredi çekmek, borç almak.
- Ortak gelirle alınan menkullerden mağdurun ismini çıkarmak.
- Tehdit veya zorbalıkla mağdura mali dokümanlar imzalatmak.
- Ortak mal ve menkulleri mağdurun haberi olmadan satmak.
- Mağdura faile ait ve/veya faillik için alınan eşyalar için ödeme yaptırmak.
- Mağdura ait mallara haciz/ipotek koydurmak.
- Romantik ilişki yoluyla mağduru dolandırmak.
- Ekonomik Sabotaj: Mağdurun çalışmasını ve/veya eğitim almasını engellemek. Örneğin:
- Mağdurdan işini bırakmasını talep etmek.
- İşe gitmesini engellemek için mağduru dövmek veya başka zorbalık yöntemleri kullanmak.
- Mağduru işini bırakması için tehdit etmek.
- İş için gerekli (üniforma ya da bilgisayar gibi) eşyaları tahrip etmek, kullanılmaz hale getirmek.
- Mağdurun iş arkadaşlarını taciz veya tehdit etmek.
- Mağduru iş yerinde rahatsız etmek.
- Mağdurun patronu/iş arkadaşları hakkında doğru olmayan suçlamalar yapmak.
- Mağdurun çalışmasını önlemek amacıyla çocuk bakımına yardımcı olmayı reddetmek.
- Mağdurun iş ve eğitimindeki önemli dönemlerde kötü muameleyi arttırmak.
- Mağdura ekonomik yıkım yaşatmak için yasal süreçleri kullanmak.
- Çocuklar için alınan nafakayı düzensiz ödemek veya hiç ödememek.
- Mağdur adına verilen vergi beyannamelerini kasıtlı şekilde yanlış doldurmak.
- Mağdur hakkında yolsuzluk yaptığına ilişkin doğru olmayan suçlamalarda ve yasal şikayetlerde bulunmak.
Kadınlara yönelik farklı şiddet türleri arasındaki ilişkiselliği anlamakta sık kullanılan bir araç 2008 yılında Sharp tarafından deliştirilen “ekonomik istismar tekerleğidir”. Sharp’ın tekerleği ekonomik güç ve kontrol arzulayan faillerin kullandığı yöntemleri içermektedir. Tekerleğin sol tarafındaki yöntemleri kullanan faillerle ilgili veriler, bu kişilerin cinsel şiddeti daha sık kullandıklarını göstermektedir. Tekerleğin sol tarafındaki durumlarda ise mağdurların aynı zamanda fiziksel şiddete maruz kalma ihtimalleri daha yüksektir.
Dış halka, sol: Cinsel şiddet – Kadını para için cinsel talepleri karşılamak zorunda bırakmak.
Dış halka, sağ: Fiziksel şiddet – Para almak için fiziksel güç kullanmak.
En iç halka: Ekonomik güç ve kontrol
- Using coercion diye başlayan bölüm (sonrası saat yönünde) / Zorbalık ve Tehdit Kullanmak: Kadını telefon veya araba gibi eşyalarını kullandırmamakla tehdit etmek, kadını evden atmakla tehdit etmek, kadına onu terk ederse ona veya çocuklarına hiç para vermeyeceğini söylemek.
- Gözdağı Vermek: Kadının eşyalarını tahrip etmek, ona para vermezse kadını dövmekle tehdit etmek, çocuklara ilişkin masrafları ödemeyi reddetmek, parayı kadını tehdit etmek için bir güç aracı olarak kullanmak.
- Duygusal İstismar: Kadına değersiz olduğunu söylemek, kadına harcadığı her kuruşun hesabını verdirerek ona değersiz hissettirmek, kadının temel ihtiyaçlarına ulaşmasını engelleyerek ona değersiz hissettirmek, kadına kendini “ucuz” hissettirmek.
- İzole Etmek: Kadına dışarı çıkması için para vermeyi reddetmek, kadınınişe gitmesini veya iş arkadaşlarını görmesini engellemek, kadının telefonunu kullanmasını engellemek veya kontak listesini silmek.
- Küçültme, Reeddetme ve Suçlama: Kadınazrbalığı kendisine yapılmasına izin verdiği için yaptığını söylemek, kadına kontrol etmese tüm parasını harcayacağını söylemek, kadına parasını aptalca şeyler için harcadığını söylemek, kadının eşyalarını kadının yaptıkları yüzünden tahrip ettiğini söylemek.
- Çocukları Kullanmak: Çocuklar için yapılan sosyal yardımlara, çocuk için yapılmış tasarruflara veya çocuk için gelen hediyelere el koymak, çocuk için bez, süt veya kıyafet almak gibi harcamaları yapmayı reddetmek, çocuğun eşyalarını tahrip etmek, çocuğun eşyalarını çalmak.
- Erkek Ayrıcalıklarını Kullanmak: Evin reisi olduğu için paranın tüm kontrolünün kendisinde olması gerektiğini söylemek, mali konulardaki tüm önemli kararları kendi başına almak, kadının çalışmasına izin vermeyerek onun rolünü tanımlamak, kadının ekonomik dezavantajlarını kullanmak.
- Ekonomik İstismar: Kadının iş bulmasına veya bir işte çalışmasına izin vermemek, kadını sürekli para istemek zorunda bırakmak, kadına harçlık vermek, kadının parasına el koymak, kadının aile geliri hakkında bilgisi olmasına ve aile gelirine erişimine engel olmak.
Bu makale Avrupa Birliği Sivil Düşün Programı kapsamında Avrupa Birliği desteği ile çevirilerek yayınlanmıştır.. İçeriğin sorumluluğu tamamıyla teknolojikanneler.com ‘a aittir ve AB’nin görüşlerini yansıtmamaktadır.