Çocuklar için teknoloji, internet ve güvenlik

Anne olarak, ebeveyn olarak, en korkarak yaklaştığımız şeylerin başında geliyor çocuklarımızın teknoloji kullanımı ve internet güvenliği! Teknolojik Anneler olarak fikrimiz, biz ne kadar konuya hakim olursak, gelebilecek tehlikelere karşı o kadar hazırlıklı olabileceğimiz yönünde. Çocuklarımıza yasaklar koymak yerine, karşılaşabilecekleri tüm tehlikelere karşı onları bilgilendirebilirsek, biz yanlarında olmadığımızda dahi doğru davranışlar sergileyebilirler ve en ufak bir problemi hemen çekinmeden bizlerle paylaşabilirler diye düşünüyoruz.

Çocukların internet ve teknoloji kullanımı ile ilgili konu başlıklarını, katıldığımız eğitimlerden / seminerlerden öğrendiklerimizi şu şekilde toparladık;

Çocuk gördüğünü yapar

Çocuklar gördüklerini birebir kopyalıyorlar. Anne-baba, evdekiler, elinden telefonu bırakmıyor, akşamları televizyon karşısında kucaklarda laptop veya tablet ile oturuyorlarsa, çocuklara bu konuda konacak olan yasaklar, havada kalacaktır!

Siz çok fazla televizyon izliyorsanız çocuğunuza az izlemesini anlatmanız mümkün olmaz. Siz hiç kitap okumuyorsanız, çocuğunuza kitap okuma alışkanlığı edindirmeniz zor olur. Aynı şey bilgisayar için de geçerli. Çocuğunuzun davranmasını istediğiniz gibi davranabilirseniz, işinizin çok kolaylaşacağını göreceksiniz.

Çocuğunuzun önündeki uzun yaşam boyunca bilgisayarla güvenli bir ilişki kurması için temelleri çok küçük yaşta atmanızda fayda var. Bunu yaparken büyük korku ve panik yaratacak şekilde değil, dikkat ve bilincin önemini öne çıkararak ilerlemenizi tavsiye ederiz.

Bunun için de nedenleri belirsiz, havada bir tehlikeden değil, gerçek hayatla benzetmeler kurarak, anlayabileceği somut şeylerden bahsedin.

Çocukların günlük teknoloji kullanım süresi ne kadar olmalı?

• • Çocuğunuz saatlerce bilgisayar başında vakit geçirsin istemiyorsanız siz de bunu yapmayın.

 

• • 2 yaşından küçük çocukların internet, tv ya da bilgisayarla karşılaşmasını mümkün olduğunca erteleyin.

 

• • Uzman görüşüne göre okul öncesi çocukların teknoloji kullanımı 30 dakikayı geçmemeli. Öğrenimin ilk 4 yılında günde 45 dakikayı, ikinci 4 yılınca günde 1 saati geçmemesi idealdir. Lise çağında ödev için kullanım hariç günlük maksimum 2 saat yeterli olmalıdır, denmektedir.*  

 

• • Aileniz için günlük, haftalık internet kullanım saatleri belirleyin ve hedefler tüm aile fertleri için geçerli olsun. Gerekirse çizelge hazırlayıp ailece katılım sağlayın.

 

• • Çocukla aynı ortamdayken kendiniz kullanırken de, sınırlamaya uyduğunuzu vurgulayın. Bilgisayarınızı kapatırken “Hımm sürem dolmuş, kapatayım artık” gibi cümleler kurarsanız, çocuğunuza süre sınırlaması koyduğunuzda bunu kabullenmesi ve uyması daha kolay olur.

 

• • Mümkünse bilgisayar başında olacağınız zaman evinizin belirlediğiniz bir köşesinde açın bilgisayarınızı, orada kullanın ve kalkın. Koltukta, yatakta uzanarak kullanırsanız, bilgisayar sürekli açık ve el altında olursa çocuğunuzun sınırlı kullanmasını beklemek gerçekçi olmaz.

 

• Bilgisayar başında geçirdiğiniz zamanda ne yaptığınızı da çocuğunuzla paylaşın. İş yaptığınızı söyleyin, arkadaş, akraba ile iletişime geçtiğinizi gösterin, yazı yazdığınızı söyleyin. Böylece çocuğunuz hem bilgisayarın çok işlevli olduğunu öğrensin hem de kendisi için bir eğlence aracı olarak gördüğü bilgisayarda sizin de sürekli eğlenceli vakit geçirdiğinizi, bilgisayarda uzun süre eğlenilebileceğini düşünmesin. İnternet=eğlence ilişkisi kurmasın.

İnternetten çocuklara gelebilecek tehlikelere karşı

• • Tablet ve telefonu küçük çocukların eline verirken mutlaka uçak moduna getirin.

 

• • 13 yaşına kadar internet kullanımı ailenin ortak alanında gerçekleşsin. Çocuk internette tek başına dolaşsa dahi, onu odada yalnız bırakmayın, aynı ortamda bulunun. Gerekiyorsa bilgisayar masasını, vakit geçirilen odaya taşıyın.

 

• • Yukarıda belirttiğimiz internet kullanım saatlerine uymaya çalışın, çocukları asla kontrolsüzce internet başında yalnız bırakmayın.

 

• • Birlikte vakit geçirirken de, siz onun yanında vakit geçirirken de basit bir dille bilgisayarda kimi tehlikelerin var olduğundan bahsedin. Örneğin onun yanındayken “Dikkatsizlik etmişim ve bilgisayara virüs girmiş.” deyin ve sonra da bilgisayardaki virüslerin ne anlama geldiğini anlatın. (Virüs nedir, korsan yazılım nedir?)

 

• • Oyun oynadığı, çizgi film izlediği sayfaların adının web sitesi olduğunu, bu sitelerin hepsinin güvenli olmadığını anlatın. Özellikle, girmesine izin verdiğiniz sitedeki diğer linklere tıklamamasını, tanıdık insan-yabancı insan benzetmesi yaparak anlatın. Nasıl anne-babadan habersiz yabancılarla konuşması tehlikeli olabilirse, yabancı sitelere gitmesinin de benzer tehlikeler yaratabileceğini, bilgisayarınıza virüs girmesine neden olabileceğini anlatın.

 

• • Bilgisayar başında “ekran”la konuşmayın. Kızdığınız herhangi bir yazı, sizi güldüren bir ileti, korkutan bir sahne gibi durumlarda tepkinizi ekrana vermeyin. Sizi gözlemleyen çocuğunuzun gözünde bu bilgisayarın ilişki kurulabilecek, canlı bir şey olduğu algısı yaratabilir.

 

• • İnternette tek başına duran çocuklarınıza sohbet ile gelebilecek tehlikeler ile ilgili çok net ve açık dilde konuşun. Kesinlikle kişisel bilgilerini paylaşmaması gerektiğini, isim/yaş/adres/okul bilgilerini yazılı veya sözlü paylaşmamasını, bu bilgileri soran olursa size haber vermesini ürkütmeden anlatın.

 

• • Sosyal medya üzerinde çocuklarınızın görüntülerini paylaşırken onların mahremini de gözetin. “İnternette neyi ne kadar paylaşmalı?” yazımız bu linkte, mutlaka göz atın!

 

• • Facebook fotoğraflarınızı dikkatli seçin. Fotoğraf paylaşım ayarlarını kişiselleştirmek için bu linkteki yazımıza göz gezdirin

 

• • Çocuğunuz için doğru uygulama ve oyun seçimine çok dikkat edin. Bolca reklam barındıran, yanlışlıkla tıklandığında farklı sitelere yönlendirebilen ücretsiz uygulamalar yerine, ücretli ancak kaliteli uygulamaları tercih edin. Bu konuda daha ayrıntılı bilgi için tıklayın.

 

• Çocuğunuz farklı davranışlar sergiliyor, içine kapalı, agresif, huzursuz davranışlar sergiliyorsa, yardım alın. Okulda başarısı düştüyse, yeme-içme alışkanlıkları aniden değiştiyse, internet dışında kendini sosyal ilişkilerden izole ediyorsa mutlaka durumu sorgulayın ve psikolojik olarak yardım isteyin.

Çocuklarımızı teknoloji bağımlılığından korumak için ne yapmalı?

• • Çocukların her fırsatta sosyalleşmesine imkan tanımalı, arkadaş/akran grupları içerisinde sosyalleşmesi sağlanmalı, arkadaşlık ilişkileri desteklenmeli.Arkadaşları ile birlikte olabileceği etkinlikler, aktiviteler, buluşmalar sık sık tekrarlanmalı.

 

• • Teknolojik aletleri küçük çocukları ‘oyalamak’ için kullanmayın, bunun için farklı yöntemlere başvurun. Örneğin yanınızda boya kalemi, defter, oyun hamuru taşıyın.

 

• • Çocukları bir ilgi alanına yönlendirin, hobileri olmasını destekleyin. Sevdiği bir spor dalı varsa ona yönelmesi için destekleyin.

 

• • Çocuğunuzun arkadaşlarını tanıyın.

 

• • Bilgisayarınızın güvenliğine dikkat edin.

 

• • Yemek saatlerini ailece ve masada geçirmeye özen gösterin, çocuklarınızla olabildiğince çok sohbet edin.

 

• Eğer çocuğunuzun uzun süreli teknoloji kullanımını engelleyemediğinizi düşünüyorsanız, mutlaka uzman yardımı alın.

Maddi zararlar

• • Çocuğunuzun bilgisayar başında yapmasını istemediğiniz hiçbir şeyi yapmayın. Teknolojik aletlere yiyecek içecek dökülmesi gibi basit ev kazalarından korunmak istiyorsanız örneğin, bilgisayar başında siz de yiyip içmeyin. (Telefonunuz su aldığında ne yapmalı?)

 

• • Bilgisayarınızı ve mobil cihazlarınızı zararlı yazılımlardan korumak için önlem alın. 

 

• Çocuklar söz konusu olduğunda telefonu orada burada unutmak, evin içinde dahi kaybetmek mümkündür. Telefonunuzu kaybettiğinizde ne yapmanız gerektiği için buraya tıklayabilirsiniz.

İlgili yazılar:

İnternette hiç bir şey bedava değil!

Şifrelerinizin güvenliğini nasıl alırsınız?

Twitter hesabımı nasıl güvende tutarım?

 

*http://www.yesilay.org.tr/

*Psk. Murat Kantarcıoğlu