Türkiye’nin bilim kadınları

Eğitim sisteminde yıllar boyunca ayrımcılığa uğrayan ve sadece anneler ve ev hanımları olarak kabul edilen kadınlar, son yıllarda sadece haklarını kurtarmak ve ön yargıları aşmak için değil aynı zamanda eşit muameleye izin vermek için de büyük ilerlemeler kaydettiler. Türkiye’nin bilim kadınları, bilgisayar ve mühendislik alanlarında erkeklerden daha yetenekli olduklarını kanıtlamaya başladılar bile!

GELECEĞE GÜLEN GÖZLER

Gelecekte toplumsal cinsiyet açığını kapatmak istiyorsak, gelecek nesle bilim ve teknoloji sektörünün ne kadar çeşitli, yaratıcı ve heyecan verici olduğunu göstermek gerekiyor. Bu yazıda sizlerle zaman zaman sosyal medyada çokça isimlerinden bahsedilen bilim kadınlarına yer verildi. İşte gelecek nesle ilham verecek örnek kadınlar;

ASUMAN ÖZDAĞLAR

Ankara Atatürk Anadolu Lisesi’nde okudu. 1996 yılında Ortadoğu Teknik Üniversitesi’nin Elektrik Elektronik Mühendisliği;nden mezun olduktan sonra Amerika’ya giden Özdağlar, yüksek lisans ve doktorasını M.I.T’de tamamladı. 2003-2007 yıllarında Elektrik Mühendisliği ve Bilgisayar Bilimleri bölümde yardımcı doçent doktor, 2007-2008 yıllarında doçent doktor (kadrolu olmadan), 2008-2012 yıllarında doçent doktor (kadrolu) ve o günden bu yana da profesör olarak görev yapan Özdağlar, çok sayıda ödül ve burs kazanmış Özdağlar, 2014 yılında Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nün ‘Enformasyon ve Karar Sistemleri Laboratuvarı’nın direktörlüğüne atanmıştır.
Prof.Asuman Özdağlar, 1 Ocak 2018’de M.I.T’de Elektrik Elektronik ve Bilgisayar bilimleri bölümü başkanlığına atanmasıyla Türk bilimi adına bir ilk yaşanmış oldu. Özdağlar’ın bölüm başkanı sıfatıyla çalışmaya başladığı bölüm, M.I.T’de ki en popüler bölüm olarak bilinir. Nedeni ise mezunlarının Silikon Vadisi’ndeki şirketlerce ilgi görmesi ve çoğunun başarılı girişimlere imza atmasıdır!

Çalışmaları ve başarıları, Oyun teorisi üzerine çalışmaları, ağlarda ve büyük oyunlarda uyumsal dinamikler ile yeni denge kavramları denge hesaplamaları üzerine odaklanan Özdağlar, ağların incelenmesindeki sosyal ve ekonomik etkileşimlerin analizini entegre etti. Asuman Özdağalar’ın, ‘Oyun Teoremi’ ile internet, ekonomi, sosyal ağlar gibi ağların en verimli şekilde düzenlenmesi ve karar kontrol mekanizmalarına uygulanması konusunda önemli katkıları oldu. Microsoft arkadaşı 2001 ödülü, MIT 2004 Mühendislik Yüksekokulu Lisansüstü Öğrenci Konseyi Öğretim Ödülü, NSF Kariyer Ödülü 2005, 1943 Kariyer Geliştirme Koltuğu Sınıfı 2006 , Bilişim sistemlerinin yanında ekonomi, biyoenformatik, sosyal ağlar gibi alanlarda da uygulamaları olan Özdağlar, 2008’de Amerika Otomatik Kontrol Kuruluşu tarafından Kontrol Teorisi alanında üstün araştırma katkıları dolayısıyla 35 yaşın altındaki genç bilim insanlarına verilen ve bu alandaki en saygın ödüllerden biri olan AACC Donald P. Eckman Ödülünü 2008 aldı. Çok sayıda doktora öğrencisine danışmanlık yapmaktadır.. Ayrıca uzmanlık konularında onlarca farklı akademik araştırmaya imza atmıştır.

ECE KAMAR

1983, İzmir doğumlu olan Ece Kamar, İzmir Fen Lisesi’nde okudu. 2005 yılında Sabancı Üniversitesi Bilgisayar Bilimi ve Mühendisliği Bölümü’nden mezun oldu. Doktora derecesini Prof. Barbara Grosz ile çalışarak Harvard Üniversitesi Bilgisayar Bilimleri’nden aldı. Harvard’da Robert L. Wallace Ödül Bursuna ve Microsoft Araştırma Lisansüstü Araştırma Bursu ödülüne layık görülen Kamar, Harvard’daki tez çalışmasında etkili insan-bilgisayar takım çalışması için modeller ve algoritmalar üzerine odaklandı. Kamar, şu anda Redmond’ta bulunan Microsoft Araştırmaları bünyesinde Uyarlamalı Sistemler ve Etkileşim grubunda kıdemli araştırmacı olarak görev yapıyor. Ayrıca en saygın yapay zekâ yayınlarında, 40’tan fazla hakemli dergide yayını bulunan Kamar’ın araştırmalarından bazıları patent alarak Microsoft ürünlerinde kullanıldı. Şu anda Microsoft’un ABD’deki merkezinde yapay zekâdan sorumlu olarak araştırmalarını gerçekleştiren Kamar bir taraftan bu konuda Beyaz Saray için rapor hazırlıyor diğer taraftan Microsoft’un CEO’su Satya Nadella’ya danışmanlık veriyor.

 

CANAN DAGDEVİREN

Liseyi Kocaeli‘nde okurken 1999 depreminde okulu hasar gördüğü için, Adana Seyhan ÇEAŞ Anadolu Lisesi’ne misafir öğrenci olarak gönderildi ve oradan mezun oldu. 2007’de Hacettepe Üniversitesi Fizik Mühendisliği bölümünden mezun oldu. Sabancı Üniversitesi Malzeme Bilimi ve Mühendisliği programındaki yüksek lisans eğitimini 2009’da tamamladı. Aynı yıl Fulbright bursu kazanarak UIUC’da Malzeme Bilimi ve Mühendisliği bölümünde doktora eğitimine başladı. Bu süreçte esnek ve katlanabilir, deri üstüne yapıştırılabilir veya giyilebilir elektronik aletler üzerine çalışmalar yaptı. Medikal teknoloji alanında çalışarak pilsiz çalışan giyilebilir kalp çipi (PZT MEH) ve
cilt kanserini teşhis eden bir cihaz geliştirdi. Esnek ve katlanabilir, deri üstüne yapıştırılabilir veya giyilebilir elektronik âletler üzerine çalışmalar yapan Dağdeviren, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) ) Koch Laboratuvarı’nda çalışmalarını sürdürüyor.

Canan Dağdeviren, 14 Mart’ta vefat eden Stephen Hawking başta olmak üzere ALS hastalığından dolayı konuşamayan pek çok insana bilgisayar yardımı olmadan konuşması için çalışmalara başlamıştı.

Başarıları
Forbes dergisinin ‘30 yaşından küçük 30 bilim insanı’ listesine girdi,
Harvard Üniversitesi’nin Genç Akademi üyeliğine (Junior Fellow of Harvard) seçilen ilk Türk oldu,
(Aynı zamanda bu akademiye girmek için 12 hocanın 10’nundan tam not alması gerekirken 12 hocadan tam not alarak da bir tarihe imza atmıştır)
MIT Technology Review’un her yıl derlediği 35 Yaş Altı Mucitler listesinde yer aldı.
2014 – Illinois Innovation Prize ödülü (20.000 $)

Canan Dağdeviren’in 12 makalesi, 2 patenti ve 25’in üstünde ulusal ve uluslararası ödülü bulunmaktadır.
Ayrıca Canan Dagdeviren ‘ Aziz Sancar Girls In Stem’ projesinin aktif bir çalışanıdır.

Ve son olarak geleceğin bilim kadını olarak göreceğimizden emin olduğum genç bir bilim kadını adayımızdan bahsetmek istiyorum;

NEVAL ÇAM

Bahçeşehir Fen ve Teknoloji Lisesi mezunu Neval Çam, 16 yaşındayken işaret dilini tercüme eden bir yazılım geliştirdi. Yapay zekayla çalışan projeler üretti. Neval en sonunda kendisinden 10-15 yaş büyük insanlarla aynı kategoride yarıştı ve kazandı. Henüz 10. sınıfa giderken sınıf arkadaşlarıyla “Leap Motion Aracılığıyla İşaret Dili Tercüme Cihazı”nı geliştirdi. Proje, işitme ve konuşma engelli kişilerin günlük hayatlarında işaret dilini bilmeyenler ile de rahatça iletişim kurabilmesini sağlıyordu. Akıllı telefon ve cihazlarda da kablosuz olarak kullanılabilen program işaret dilini anında tercüme ederek iletişimdeki engelleri ortadan kaldırmayı amaçlıyor. Henüz 16 yaşında olmasına rağmen işaret dilini tercüme eden bir yazılım geliştirdi. Yapay zekâyla çalışan projeler üretti. Kendisinden 10-15 yaş büyük adayların yarıştığı bu yarışmada Microsoft tarafından 2017 yılının en başarılı kadın yazılım girişimcisi seçildi. Neval Çam dünyanın en saygın yüksek öğretim kurumlarının başında gelen Stanford Üniversitesi mühendislik fakültesi bilgisayar bilimleri bölümünde tam burslu öğrenci statüsüyle öğrenim görmeyi hak kazanıp, eğitimine devam etmektedir.

 

Cemile TAN